Wycena własności intelektualnych, innych wartości niematerialnych i prawnych firmy

Wycena aktywów niematerialnych i prawnych stała się ważnym elementem wielu praktyk wyceny. Chociaż konieczność wyceny możliwych do zidentyfikowania aktywów niematerialnych, takich jak znak towarowy, własność intelektualna, relacje z klientami i umowy o niekonkurowaniu, wynika z ciągle zmieniających się standardów raportowania finansowego, wciąż zatrudnia się biegłych do dokonywania kalkulacji wartości niematerialnych i prawnych w celach podatkowych i procesowych.
Reilly & Schweihs (Valuing Intangible Assets, McGraw-Hill, 1999) zaprezentowali następującą klasyfikację wartości niematerialnych, które są związane z:

  • Marketingiem,
  • Technologią,
  • Sztuką,
  • Przetwarzaniem danych,
  • Inżynierią,
  • Relacjami z klientami,
  • Istniejącymi kontraktami,
  • Kapitałem ludzkim,
  • Lokalizacją,
  • Wartością firmy (goodwill).

Związane z marketingiem

– Znaki towarowe i znaki usługowe,
– Nazwy handlowe,
– Nazwy marek,
– Logo,
– Nazwy domen.

Związane z technologią

– Patenty procesowe,
– Zgłoszenia patentowe,
– Dokumentacja techniczna,

Związane ze sztuką

– Dzieła literackie,
– Kompozycje muzyczne,
– Prawa autorskie,
– Mapy.

Związane z przetwarzaniem danych

– Zastrzeżone oprogramowanie komputerowe,
– Prawa autorskie do oprogramowania,
– Zautomatyzowane bazy danych,
– Układy scalone.

Związane z inżynierią

– Wzory przemysłowe,
– Patenty produktowe,
– Tajemnice handlowe,
– Rysunki techniczne i schematy,
– Plany,
– Zastrzeżona dokumentacja.

Związane z relacjami z klientami

– Listy klientów,
– Kontrakty z klientami,
– Relacje z klientami.

Związane z istniejącymi kontraktami

– Umowy z dostawcami,
– Umowy licencyjne,
– Umowy franczyzowe,
– Umowy o zakazie konkurencji.

Związane z kapitałem ludzkim

– Wyszkolona i wykwalifikowana siła robocza,
– Umowy o pracę,
– Umowy ze związkami zawodowymi.

Związane z lokalizacją

– Umowy dzierżawne,
– Prawa geologiczne,
– Służebności,
– Prawa do korzystania z powietrza,
– Prawa do korzystania z wody.

Związane z wartością firmy (goodwill)

– Wartość firmy danej organizacji (Enterprise Goodwill),
– Wartość firmy dotycząca profesjonalisty (Professional Goodwill),
– Wartość firmy reprezentująca wkład, pracę, zaangażowanie specyficznej osoby (Personal Goodwill).

Zapraszam do współpracy

Rada ds. Standardów Rachunkowości Finansowej (FASB) Standard ASC 350 definiują wartości niematerialne jako elementy aktywów, inne niż składniki aktywów finansowych, które nie posiadają fizycznej właściwości.
Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB) (MSR 38) definiuje wartości niematerialne jako: „możliwe do zidentyfikowania niepieniężne składniki aktywów, które nie posiadają postaci fizycznej”.
Brak właściwości fizycznej wydaje się cechą charakterystyczną wartości niematerialnych. Obie definicje FASB i IASB wyraźnie wykluczają środki pieniężne w ich definicji wartości niematerialnych. Własności intelektualne (ang. Intellectual Properties, IP):

  • Są szczególną kategorią wartości niematerialnych,
  • Reprezentują prawne i ekonomiczne cechy innych wartości niematerialnych,
  • Cieszą się szczególną ochroną prawną,
  • Powstają w wyniku zaangażowania kapitału intelektualnego,
  • Są rejestrowane i chronione prawnie.

Rodzaje własności intelektualnej

Patenty

  • Wynalazki i wzory użytkowe są przedmiotami ochrony, na które Urząd Patentowy RP udziela praw wyłącznych. Na wynalazki udzielane są patenty, a na wzory użytkowe udzielane są prawa ochronne. Kwestie związane z ochroną prawną wynalazków i wzorów użytkowych reguluje ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej
    (tekst jednolity z 2017 r., poz. 776).
  • Patent jest to prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas, w sposób zarobkowy (przemysłowy, handlowy) na terytorium danego państwa lub państw, przyznane przez kompetentny organ państwowy, regionalny lub międzynarodowy.
  • Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci.
  • Potwierdzeniem istnienia patentu jest opublikowany dokument patentowy, składający się z opisu patentowego obejmującego opis wynalazku, zastrzeżenia patentowe i rysunki.

Prawo autorskie

  • Prawo autorskie zajmuje się ochroną twórczych produktów naszego intelektu, takich jak utwory muzyczne, programy komputerowe, utwory plastyczne, literackie itp.
  • Jest to pojęcie prawnicze (ang. copyright, symbol: ©) określa ogół praw, które przysługują autorowi dzieła oraz przepisy regulujące kwestie dotyczące użytkowania i czerpania korzyści z dzieła przez autora.

Prawa autorskie reguluje ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) w której wyróżnia się:

  • Autorskie prawa osobiste.
  • Autorskie prawa majątkowe – uprawnienia jakie przysługują twórcy utworu, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ekonomicznych.

Znak towarowy

  • Wg Ustawy z dnia 30 czerwca 2000r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity z 2017 r., poz. 776) znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny (w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy), jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
  • Znaki towarowe są oznaczeniami stosowanymi w handlu, służącymi do identyfikacji produktów i/lub usług konkretnego przedsiębiorcy. Umożliwiają one odróżnianie produktów tego samego rodzaju oferowanych przez różnych przedsiębiorców, stanowiąc tym samym podstawę budowania wizerunku i reputacji marki.
  • Najczęściej spotykanym rodzajem znaków towarowych są znaki słowne (wyraz, zdanie), graficzne (rysunki, ornamenty) oraz słowno-graficzne (kombinacje elementów słownych i graficznych), co nie wyklucza możliwości zgłoszenia innych form znaków towarowych, np. przestrzennych (w tym kształt towaru lub opakowania), dźwiękowych (melodie, inne sygnały dźwiękowe), czy też kombinacji ich rodzajów, np. słowno-graficzno-przestrzennych.

Tajemnica handlowa / Tajemnica przedsiębiorstwa

  • Termin tajemnica handlowa jest w Polsce często używany, chociaż nie ma go w zapisach polskiego ustawodawstwa. W prawie polskim istnieje natomiast pojęcie tajemnica przedsiębiorstwa, które obejmuje swoim zakresem również tajemnicę handlową. W ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503) funkcjonuje pojęcie tajemnica przedsiębiorstwa.
  • Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Biegli mogą sporządzić wycenę własności intelektualnej dla potrzeb:

  • Sprawozdawczości finansowej: alokacji ceny nabycia, testu na utratę wartości niematerialnych i prawnych:
    – Alokacja ceny nabycia (połączenie jednostek gospodarczych) – przy dokonywaniu alokacji ceny nabycia do celów prezentacji sprawozdania finansowego, przejęte aktywa i zobowiązania wycenia się i ujmuje według szacowanej wartości godziwej na dzień przejęcia. Obejmuje to wartości niematerialne, takie jak bazy klientów, znaki towarowe, patenty, itp.
    – Test na utratę wartości firmy (goodwill) i wartości niematerialnych i prawnych – biegli pomagają w sporządzaniu sprawozdań finansowych, ustalając początkową wartość bilansową przejętej wartości firmy – na podstawie pozostałej ceny nabycia nieprzypisanej do rzeczowych aktywów netto czy zidentyfikowanych wartości niematerialnych – i alokując ją do odpowiedniej jednostki lub ośrodka generującego przepływy pieniężne. Biegli pomagają również w realokacji wartości do możliwych do zidentyfikowania dóbr niematerialnych (jeśli są wymagane) oraz corocznych testów na utratę wartości.
  • Finansowanie, zabezpieczenie kredytu lub sekurytyzacja.
  • Rachunkowość podatku dochodowego: aport, darowizna.
  • Fuzje i przejęcia, Fairness Opinion.
  • Postępowanie sądowe (naruszenie prawa, naruszenie umowy itd.)
  • Ceny transferowe.
  • Opłaty licencyjne.
  • Upadłość i reorganizacja przedsiębiorstwa.

Biegli mogą sporządzić wycenę własności intelektualnej dla potrzeb:

1. Sprawozdawczości finansowej: alokacji ceny nabycia, testu na utratę wartości niematerialnych i prawnych:

  • Alokacja ceny nabycia (połączenie jednostek gospodarczych) – przy dokonywaniu alokacji ceny nabycia do celów prezentacji sprawozdania finansowego, przejęte aktywa i zobowiązania wycenia się i ujmuje według szacowanej wartości godziwej na dzień przejęcia. Obejmuje to wartości niematerialne, takie jak bazy klientów, znaki towarowe, patenty, itp.
  • Test na utratę wartości firmy (goodwill) i wartości niematerialnych i prawnych – biegli pomagają w sporządzaniu sprawozdań finansowych, ustalając początkową wartość bilansową przejętej wartości firmy – na podstawie pozostałej ceny nabycia nieprzypisanej do rzeczowych aktywów netto czy zidentyfikowanych wartości niematerialnych – i alokując ją do odpowiedniej jednostki lub ośrodka generującego przepływy pieniężne. Biegli pomagają również w realokacji wartości do możliwych do zidentyfikowania dóbr niematerialnych (jeśli są wymagane) oraz corocznych testów na utratę wartości.

2. Finansowanie, zabezpieczenie kredytu lub sekurytyzacja,

3. Rachunkowość podatku dochodowego: aport, darowizna,

4. Fuzje i przejęcia,

5. Fairness Opinion,

6. Postępowanie sądowe (naruszenie prawa, naruszenie umowy itd.),

7. Ceny transferowe,

8. Opłaty licencyjne,

9. Upadłość i reorganizacja przedsiębiorstwa.

Zapraszam do współpracy